Co to jest bezdech i czym się objawia

  Bezdech to okresowa przerwa w oddychaniu zwany inaczej jako obturacyjny bezdech podczas snu (OBS), jest chorobą, którą cechuje występowanie częstych przerw w oddychaniu powodowany przez powtarzające się zatrzymania przepływu powietrza w górnych drogach oddechowych (gardło i/lub nos), tamujące oddech, pomimo wysilonej pracy płuc.

 

Droga oddychania zarówno przez nos jak i przez usta jest bardzo utrudniona (rysunek powyżej) . Oprócz silnego, męczącego chrapania, nasila się stan stałego niedotlenienia organizmu pod postacią bezdechu śródsennego. Podczas pojedynczego bezdechu dochodzi do szybkiego spadku ilości tlenu i wzrostu poziomu dwutlenku węgla we krwi. Osoba chora zaczyna się dusić. Nasilone ruchy oddechowe i niedotlenienie doprowadzają do nagłego wybudzenia. Momenty odzyskania świadomości są najczęściej bardzo krótkotrwałe i niezapamiętywane przez chorych. Wystarczają jednak do przywrócenia drożności dróg oddechowych i powrotu prawidłowego oddychania. Po ponownym zaśnięciu cała sekwencja zdarzeń powtarza się i dochodzi do kolejnego bezdechu.

Obturacyjny Bezdech Senny zdarza się we wszystkich grupach wiekowych obu płci, jednak częściej występuje wśród mężczyzn (chociaż może być także niedostatecznie zdiagnozowany wśród kobiet). Szacuje się, że przynajmniej 5% populacji zachodniej dotknięte jest Obturacyjnym Bezdechem Sennym – cztery procent mężczyzn w średnim wieku i dwa procent kobiet w tej samej grupie .

Mięśnie człowieka osiągającego wiek średni tracą nieco swojego napięcia. Jeśli dochodzi do tego otyłość, przepływ powietrza może zostać ograniczony. Alkohol lub środki uspokajające przed snem również mogą spowodować zmniejszenie napięcia mięśniowego i zwężenie gardła podczas snu. Jako że populacja zachodnia staje się coraz bardziej otyła, można się spodziewać wzrostu ilości przypadków OBPS (ang. OSA).

Do typowych objawów OBS oprócz chrapania oraz nadmiernej senności w ciągu dnia, należą :

• bezdechy ( po okresie chrapania następuje cisza, w której widoczne są ruchy klatki piersiowej i brzucha, jednak proces oddychania jest zaburzony)
• niespokojny sen (gwałtowne poruszanie rękami i nogami)
• częste oddawanie moczu w nocy
• pocenie się

Objawy występujące w ciągu dnia:

• uczucie ciągłego zmęczenia
• zasypianie wbrew własnej woli
• poranne bóle głowy
• osłabienie pamięci
• trudności w koncentracji
• zwiększona drażliwość

Przyczyny OBS

Podstawowymi przyczynami OBS są: nadwaga i zmiany anatomiczna na poziomie gardła i nosa. Tkanka tłuszczowa występująca w obrębie szyi przez swą obecność powoduje zwężenie dróg oddechowych i szybsze ich zamykanie się podczas snu. Jest ona również jedną z głównych przyczyn niepowodzeń leczenia operacyjnego. Drugą ważną przyczyna, na którą nie ma wpływu leczenie jest obecność u chorego krótkiej szyi. Podobnie jest w przypadku występowania małej cofniętej żuchwy. Pozostałe wady dają się w dużej części korygować operacyjnie. Innymi powodami występowanie OBS są nap:

• opadające, wydłużone podniebienie miękkie i języczek
• pierwotnie wąskie drogi oddechowe
• duży język
• cofnięta żuchwa
• przerośnięte migdałki podniebienne i gardłowy
• skrzywiona przegroda nosa
• obecność polipów lub przerośniętych małżowin nosowych w obrębie przewodów nosowych

Bezdech senny często pojawia się u chorych z z nieleczoną niedoczynnością tarczycy.

 

BEZDECH SENNY – Zagrożeniem dla zdrowia.

Nieleczony bezdech może wywoływać lub nasilać objawy takich chorób jak:

• nadciśnienie tętnicze
• nadciśnienie płucne
• choroba niedokrwienna serca – występowanie bezdechów zwiększa ryzyko zawału,
• zaburzenia rytmu serca,
• niewydolność serca,
• zaburzenia krążenia mózgowego – występowanie bezdechów zwiększa ryzyko udaru,
• nietolerancja glukozy, cukrzyca, zespół metaboliczny.
• depresja (nadmierna senność w ciągu dnia może być czynnikiem pośredniczącym pomiędzy OBPS (OSA) i depresją)
• straty wynikające z niższej wydajności ( wg badań Departamentu Pracy USA 20% wszystkich opuszczonych z powodu choroby dni pracy, w rzeczywistości powodowane jest wyczerpaniem związanym ze snem)

 

Diagnostyka OBS

OBPS (OSA) może być prawidłowo zdiagnozowany wyłącznie przez kompetentnego lekarza specjalistę. Wcześniej jedyną metodą była polisomnografia przeprowadzana w laboratorium snu. Do niedawna badanie snu w specjalistycznej klinice było bardzo kosztownym przedsięwzięciem, wymagającym od pacjenta spędzenia nocy poza domem, co było dla niego niekorzystne.
 

Leczenia OBS

Terapia CPAP lub nCPAP

To skrót angielskiej nazwy: nasal continuous positive airway pressure - stałe dodatnie nosowe ciśnienie w drogach oddechowych. Metoda dotychczas najskuteczniejsza w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego. Standardowy aparat do terapii CPAP składa się z urządzenia podstawowego i przewodu przez który tłoczone jest powietrze do maski nosowej. Dodatkowo istnieje możliwość podłączenia nawilżacza. Pacjent oddycha powietrzem tłoczonym przez aparat, przy czym aparat utrzymuje stałe ciśnienie na nastawionym wcześniej poziomie. Ciśnienie to wywiera stały nacisk na drogi oddechowe, tak że nie dopuszcza do ich zamknięcia i do bezdechu. Niektórzy pacjenci skarżą się na uciążliwość tej metody- trzeba się przyzwyczaić do oddychania powietrzem o zwiększonym ciśnieniu, często występuje suchość śluzówek i gardła. Aby utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia istnieje możliwość podłączenia nawilżacza.

Terapia BiPAP

Do terapii BiPAP służą urządzenia, w których efekt terapeutyczny osiągany jest poprzez dostarczanie dodatniego ciśnienia powietrza do dróg oddechowych. ( podobnie jak w terapii CPAP). Urządzenie BiPAP stosuje jednak zmienną wartość ciśnienia- niższą w fazie wydechu, co zapobiega nadmiernemu wysychaniu dróg oddechowych. Aparaty BiPAP stosowane są także u pacjentów mających spore kłopoty z zaakceptowaniem terapii CPAP lub w zespołach zaburzeń oddychania o typie tzw. bezdechu centralnego.
 

Terapia auto PAP

Nowością są inteligentne urządzenia tzw. auto PAP, które potrafią "przewidzieć" zbliżający się bezdech i w porę mu zapobiec automatycznie podwyższając ciśnienie. Poza okresami podwyższonej aktywności aparatu (proces zwiększania ciśnienia) pacjent oddycha powietrzem o zwykłym ciśnieniu- redukuje to maksymalnie wystąpienie efektów ubocznych.
 

Przyrządy mechaniczne

U niektórych pacjentów można zastosować indywidualnie dopasowaną szynę. Szyna ma za zadanie nie dopuścić do zamknięcia dróg oddechowych poprzez lekkie przesunięcie języka i podniebienia do przodu.
 

Zabiegi chirurgiczne

Anomalie fizyczne, które mogą wpływać na jakość snu można w niektórych wypadkach korygować operacyjnie. Zalicza się tu: powiększone migdałki i polipy, przerośniętą tkanka tłuszczową i łączną w obrębie gardła, zniekształcenie i nieprawidłową budowę szczęki i podniebienia miękkiego, upośledzającą prawidłowe oddychanie skrzywioną przegrodę nosową. Jedną z metod operacyjnych przy OSA jest uvulopalatopharyngoplastyka (UPPP) Jest to zabieg polegający na usunięciu nadmiaru tkanki tłuszczowej i łącznej z okolic gardła. Badania wykazują jednak, że powodzenie takiego zabiegu wynosi ok. 50% Pacjenci zoperowani uskarżają się głównie na nosową wymowę, oraz wpływanie resztek pokarmu i płynów do nosa podczas przełykania lub picia.
 

Środki farmakologiczne

U większości pacjentów stosowanie leków nie przynosi trwałej poprawy; jednak w lżejszych przypadkach niektóre leki mogą polepszyć jakość snu chorego.

 

Skala problemu w Europie – Dane Statystyczne

OBS wpływa pośrednio na wskaźniki zgonów będąc czynnikiem ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego, chorób serca i naczyń, udaru mózgu, jak również z powodu indukowania nadmiernej senności dziennej, która może być przyczyną wypadków drogowych.

Średnie roczne koszty leczenia osoby przed rozpoznaniem OBS wynoszą 2 541 euro w porównaniu do 1 293 euro u osoby zdrowej.

Średni roczny koszt leczenia chorego na OBS jest umiarkowany (około 400 euro), włączając w to opiekę medyczną oraz zakup i utrzymanie aparatu CPAP.

Koszty wypadków drogowych w wyniku nadmiernej senności dziennej spowodowanej OBS są prawdopodobnie znaczne, ale jak dotąd nie zostały jeszcze odpowiednio oszacowane.

W miarę zwiększania się świadomości o zagrożeniach związanych z OBS w wielu krajach europejskich wprowadzono zakaz prowadzenia pojazdów przez osoby nie leczone.

Liczba chorych na OBS będzie zwiększała się w ciągu najbliższych kilkunastu lat.

Zwiększające się rozpowszechnienie otyłości w Europie spowoduje zwiększenie liczby ludzi wymagających diagnostyki i leczenia OBS.

W wielu krajach europejskich istotnym problemem są kolejki (kilka miesięcy) do badania diagnostycznego i leczenia chorych z OBS. Sytuacja ta prawdopodobnie jeszcze pogorszy się w związku z rosnącym rozpowszechnieniem otyłości.